जगातील डिजिटल तंत्रज्ञान सतत बदलत आहे, आणि यासोबतच वेब तयार करण्यासाठी वापरण्यात येणाऱ्या भाषांमध्ये देखील बदल होत आहेत. HTML (हायपरटेक्स्ट मार्कअप भाषा) ही सर्व वेबसाइट्सची मुख्य भाषा आहे, जी वेबसाइट्सचा संरचना तयार करते. HTML5 च्या आगमनाने वेबशी संवाद साधण्याचा अनुभव मोठ्या प्रमाणात बदलला आहे. पण HTML5 म्हणजे काय आणि ते पूर्वीच्या HTML च्या आवृत्त्यांपेक्षा कसे वेगळे आहे?

या लेखात, आपण HTML ची उत्क्रांती जाणून घेऊ, HTML5 ने आणलेल्या नवीन वैशिष्ट्यांचा अभ्यास करू आणि हे वेब विकासासाठी का महत्त्वपूर्ण ठरले आहे याचा विचार करू.

HTML चा इतिहास: एक संक्षिप्त आढावा

HTML प्रथम 1991 मध्ये टिम बर्नर्स-ली यांनी विकसित केले होते, ज्यामुळे दस्तऐवज वेबवर प्रदर्शित करता येतील. त्या काळापासून HTML ने अनेक आवृत्त्यांमधून विकास केला आहे, ज्यामुळे वेगवेगळी क्षमता आणि मानके आली आहेत.

1. HTML 1.0 (1991):
   HTML ची पहिली आवृत्ती अत्यंत मूलभूत होती, ज्यात फक्त काही टॅग होते. याने मूलभूत मांडणी तयार करण्यासाठी लिंक जोडणे आणि मजकूराची रचना करण्याची सोय दिली.
2. HTML 2.0 (1995):
   HTML 2.0 मध्ये फॉर्म्स, टेबल्स आणि अनेक टॅग जोडले गेले. याने वेबसाइट्सला अधिक संवादक्षम बनवले.
3. HTML 3.2 (1997):
   HTML 3.2 मध्ये जटिल टेबल्स, इमेज मॅप्स, आणि CSS (कॅस्केडिंग स्टाइल शीट्स) साठी समर्थन आले. यामुळे वेब पृष्ठे अधिक सुसज्ज आणि आकर्षक बनवण्यास मदत झाली.
4. HTML 4.01 (1999):
   HTML 4.01 ने वेब डिझाईनसाठी महत्त्वपूर्ण पायाभूत घटक आणले. यात फॉर्म सुधारणा, अधिक सिमेंटिक टॅग्स आणि ऍक्सेसिबिलिटी सुधारणा होती.
5. XHTML (2000):
   XHTML ने अधिक कठोर नियम दिले होते, ज्यात प्रत्येक कोड व्यवस्थित असावा लागतो. यामुळे स्थिरता आली पण कोड लिहिणे कठीण झाले.
6. HTML5 ची गरज:
   2000 च्या दशकाच्या उत्तरार्धात, वेब विकासासाठी अधिक शक्तिशाली साधनांची आवश्यकता भासली. मोबाईल डिव्हाइसेस, व्हिडिओ, ऑनलाइन गेम्स, आणि जटिल वेब ऍप्लिकेशन्स वाढल्यामुळे HTML5 ची निर्मिती झाली.

HTML5 म्हणजे काय?

HTML5 ही HTML ची पाचवी आणि नवीनतम आवृत्ती आहे, जी 2008 मध्ये Web Hypertext Application Technology Working Group (WHATWG) आणि World Wide Web Consortium (W3C) यांच्यातील सहकार्याने तयार केली गेली. हे वेब अनुभव सुधारण्यासाठी अनेक नवीन वैशिष्ट्ये घेऊन आले.

HTML5 फक्त HTML ची सुधारित आवृत्ती नाही, तर हे जावास्क्रिप्ट आणि CSS सारख्या इतर तंत्रज्ञानांचा समावेश करते, ज्यामुळे संपूर्ण वेब अनुप्रयोग तयार करणे अधिक सुलभ होते.

HTML5 चे मुख्य वैशिष्ट्ये

HTML5 कशामुळे वेगळे आहे आणि ते आधुनिक वेब विकासासाठी का महत्त्वाचे आहे याचा आढावा घेऊया:

1. नवीन सिमेंटिक घटक

HTML5 चा एक मुख्य उद्देश म्हणजे वेब पृष्ठांची संरचना अधिक अर्थपूर्ण बनवणे होते. यासाठी नवीन सिमेंटिक घटकांचा समावेश केला गेला आहे, ज्यामुळे पृष्ठ अधिक सुस्थित आणि वाचनीय बनते.

महत्त्वाचे सिमेंटिक घटक:

• <header>: पृष्ठ किंवा विभागाचे शीर्षक.
• <footer>: पृष्ठाचे किंवा विभागाचे तळाशी भाग.
• <article>: स्वतंत्रपणे वाचता येणारे सामग्रीचे तुकडे.
• <section>: पृष्ठातील विशिष्ट विभाग.
• <nav>: नेव्हिगेशन लिंक्स साठी.
• <aside>: मुख्य सामग्रीशी संबंधित परंतु स्वतंत्र असलेली सामग्री.

या घटकांमुळे पृष्ठ संरचना अधिक चांगली होते, एसईओ सुधरते आणि ऍक्सेसिबिलिटी सुधारते.

2. मल्टीमीडिया समर्थन: ऑडिओ आणि व्हिडिओ

HTML5 च्या आधी, व्हिडिओ किंवा ऑडिओ सारखे मल्टीमीडिया घटक एम्बेड करण्यासाठी तृतीय पक्ष प्लगइन्सची गरज होती. HTML5 ने याचा अंत केला आणि ऑडिओ आणि व्हिडिओसाठी देशी समर्थन दिले.

htmlCopy code<video controls>
  <source src="video.mp4" type="video/mp4">
  तुमचा ब्राउझर व्हिडिओ टॅगला समर्थन देत नाही.
</video>

<audio controls>
  <source src="audio.mp3" type="audio/mpeg">
  तुमचा ब्राउझर ऑडिओ टॅगला समर्थन देत नाही.
</audio>

हे देशी समर्थन मल्टीमीडिया सामग्री जलद आणि प्रभावीपणे लोड होण्यास मदत करते.

3. कॅनव्हास घटक

HTML5 ने <canvas> घटक सादर केला, जो ब्राउझरमध्ये थेट 2D ग्राफिक्स काढण्यासाठी वापरला जातो. याचा वापर गेम्स, अ‍ॅनिमेशन, आणि इंटरॅक्टिव्ह सामग्रीसाठी केला जातो.

htmlCopy code<canvas id="myCanvas" width="200" height="200"></canvas>

<script>
  var canvas = document.getElementById("myCanvas");
  var ctx = canvas.getContext("2d");
  ctx.fillStyle = "#FF0000";
  ctx.fillRect(0, 0, 150, 75);
</script>

कॅनव्हास घटक वेब-आधारित गेम्स आणि डेटा व्हिज्युअलायझेशनसाठी खूप उपयुक्त आहे.

4. सुधारित फॉर्म नियंत्रणे

HTML5 मध्ये फॉर्म कंट्रोल्समध्ये अनेक सुधारणा झाल्या, ज्यामुळे फॉर्म्स अधिक वापरण्यास सुलभ झाले.

नवीन फॉर्म इनपुट प्रकार:

• <input type="email">: ईमेल फॉर्मॅटचे पालन करणारे इनपुट.
• <input type="date">: तारीख निवडण्यासाठी सुलभ दिनांक पिकर.
• <input type="range">: स्लायडरद्वारे मूल्य निवडणे.
• <input type="color">: रंग निवडण्यासाठी इनपुट.

5. जिओलोकेशन एपीआय

HTML5 ने जिओलोकेशन एपीआय सादर केले, ज्यामुळे वेबसाइटला वापरकर्त्याचे स्थान मिळवता येते. हे स्थानाधारित सेवांसाठी उपयुक्त आहे, जसे की नकाशे, हवामान माहिती इ.

htmlCopy code<script>
  if (navigator.geolocation) {
    navigator.geolocation.getCurrentPosition(showPosition);
  } else {
    alert("जिओलोकेशनला समर्थन नाही.");
  }

  function showPosition(position) {
    alert("अक्षांश: " + position.coords.latitude + " रेखांश: " + position.coords.longitude);
  }
</script>

• Instagram
• LinkedIn
• Google
• Behance
• Facebook

6. स्थानिक संचयन आणि ऑफलाइन क्षमता

HTML5 मध्ये स्थानिक संचयनासाठी नवीन वैशिष्ट्ये आहेत:

• स्थानिक संचयन: वापरकर्त्याच्या ब्राउझरमध्ये डेटा कायमस्वरूपी ठेवण्यासाठी.
• सेशन संचयन: ब्राउझर बंद होईपर्यंत डेटा ठेवण्यासाठी.

7. ड्रॅग-आणि-ड्रॉप कार्यक्षमता

HTML5 मध्ये ड्रॅग-आणि-ड्रॉप कार्यक्षमता देशी आहे, ज्यामुळे वापरकर्ते वेबसाइटवरील घटक एका ठिकाणाहून दुसऱ्या ठिकाणी सहजपणे हलवू शकतात.

HTML5 चे फायदे

1. मोबाइल-फ्रेंडली:
   HTML5 हे मोबाइल डिव्हाइसेससाठी ऑप्टिमाइझ केलेले आहे.
2. क्रॉस-ब्राउझर सुसंगतता:
   HTML5 सर्व आधुनिक ब्राउझरमध्ये समर्थित आहे.
3. फास्ट आणि कार्यक्षम:
   HTML5 अधिक जलद आणि कार्यक्षम आहे, विशेषतः फ्लॅश सारख्या तृतीय पक्ष प्लगइनची गरज न पडल्यामुळे.
4. सुधारित वापरकर्ता अनुभव:
   यामुळे वेब पृष्ठे अधिक इंटरॅक्टिव्ह बनतात.
5. SEO फायदे:
   सिमेंटिक टॅग्समुळे पृष्ठे शोध इंजिनमध्ये चांगली रँक करतात.