विपणन आणि जाहिरात यामध्ये फरक समजून घेणे
वर्तमान व्यवसाय जगात, “विपणन” आणि “जाहिरात” ही संज्ञा अनेकदा एकत्रितपणे वापरली जाते. तथापि, त्या दोन गोष्टी वेगवेगळ्या आहेत आणि व्यवसायाच्या यशात भिन्न भूमिका बजावतात. या दोन्ही गोष्टींचा वेगळा अर्थ, कार्य आणि उदाहरणे पाहूया.
विपणन म्हणजे काय?
विपणनाची व्याख्या
विपणन म्हणजे उत्पादन किंवा सेवेला प्रोत्साहित करणे, विकणे आणि वितरण करण्याची सर्वसमावेशक प्रक्रिया. यामध्ये ग्राहकांच्या गरजा समजून घेणे, मूल्य निर्माण करणे, आणि संबंध वाढविण्याच्या विविध क्रिया आणि रणनीती समाविष्ट आहेत. विपणनाचे अंतिम उद्दिष्ट म्हणजे ग्राहकांची मागणी पूर्ण करणे आणि व्यवसायाचे उद्दिष्ट साध्य करणे.
विपणनाचे मुख्य कार्य
- बाजार संशोधन: ग्राहकांच्या आवडीनिवडी, वर्तमन ट्रेंड आणि वर्तन समजून घेणे आवश्यक आहे. यामध्ये डेटा संकलन करून, व्यवसाय त्यांच्या ऑफरिंग्जला ग्राहकांच्या गरजांप्रमाणे अनुकूल करतात.
- उत्पादन विकास: संशोधनाच्या आधारावर, व्यवसाय ग्राहकांच्या विशेष गरजा पूर्ण करणारे उत्पादन विकसित करतात. यामध्ये उत्पादनाचे वैशिष्ट्य, डिझाइन आणि पॅकेजिंग यासारख्या गोष्टींचा समावेश आहे.
- किंमत निर्धारण: योग्य किंमत ठरवणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. विपणन उत्पादन खर्च, स्पर्धकांची किंमत आणि ग्राहकांच्या दृष्टीने मूल्य यांचा विचार करून किंमत ठरवते.
- वितरण: उत्पादन ग्राहकांपर्यंत पोहोचवण्यासाठी प्रभावी विपणन चॅनल निवडणे आवश्यक आहे. यामध्ये ऑनलाइन प्लॅटफॉर्म, रिटेल स्टोअर्स आणि वितरण नेटवर्क यांचा समावेश असू शकतो.
- प्रमोशन धोरण: जाहिरात यामध्ये समाविष्ट असले तरी, विपणनामध्ये सार्वजनिक संबंध, विक्री प्रचार आणि कार्यक्रम विपणन यासारख्या विविध प्रमोशनल तंत्रांचा समावेश असतो.
- ग्राहक संबंध व्यवस्थापन (CRM): ग्राहकांशी संबंध राखणे आणि वाढवणे महत्त्वाचे आहे. यामध्ये फीडबॅकचा वापर करून उत्पादन सुधारणे, उत्कृष्ट ग्राहक सेवा देणे आणि निष्ठा कार्यक्रम तयार करणे यांचा समावेश आहे.
विपणनाचे उदाहरण
समजा, एक कंपनी नवीन सेंद्रिय नाश्ता ब्रँड लाँच करत आहे. विपणन प्रक्रिया बाजार संशोधनाने ग्राहकांची आवड ओळखण्यापासून सुरू होईल. या माहितीनुसार, कंपनी उत्पादन विकसित करते, आकर्षक किंमत ठरवते, वितरण चॅनल निवडते, आणि सोशल मीडिया मोहिमांसारख्या प्रमोशनल क्रियाकलापांची तयारी करते.
जाहिरात म्हणजे काय?
जाहिराताची व्याख्या
जाहिरात म्हणजे उत्पादन किंवा सेवेसाठी पैसे देऊन केलेली विशेष प्रचार प्रक्रिया. यामध्ये संदेश तयार करणे, जे ग्राहकांना माहिती देणे, त्यांना आकर्षित करणे, आणि ब्रँड किंवा उत्पादनाची आठवण करून देणे यावर लक्ष केंद्रित करते. मुख्य उद्दिष्ट म्हणजे विक्री वाढवणे आणि ब्रँडची ओळख वाढवणे.
जाहिराताचे मुख्य कार्य
- जाणिव निर्माण करणे: जाहिरातीचा प्राथमिक उद्देश संभाव्य ग्राहकांना उत्पादन किंवा सेवेसोबत ओळख करणे आहे. यासाठी विविध माध्यमांचा वापर केला जातो, जसे की टेलिव्हिजन, रेडियो, प्रिंट, आणि डिजिटल प्लॅटफॉर्म.
- प्रभाव: जाहिरात ग्राहकांच्या वर्तनावर प्रभाव टाकण्याचे उद्दिष्ट ठेवते. प्रभावी जाहिराती उत्पादनाचे फायदे स्पष्ट करतात आणि ग्राहकांना ते त्यांच्या जीवनात आवश्यक आहे हे समजावून सांगतात.
- ब्रँड प्रतिमा निर्माण: जाहिरात ग्राहकांच्या मनात ब्रँडची प्रतिमा तयार करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावते. सातत्याने असलेल्या संदेशांनी आणि दृश्यांनी मजबूत ब्रँड ओळख निर्माण होते.
- क्रियाकलापासाठी आवाहन (CTA): यशस्वी जाहिरात ग्राहकांना क्रियाकलाप करण्यास प्रवृत्त करते. उदाहरणार्थ, वेबसाइटला भेट देणे, खरेदी करणे किंवा न्यूझलेटरसाठी साइन अप करणे. स्पष्ट CTA प्रत्येक जाहिरातीचा महत्त्वाचा घटक असतो.
जाहिराताचे उदाहरण
त्याच सेंद्रिय नाश्ता ब्रँडच्या संदर्भात, जाहिरात म्हणजे टेलिव्हिजनवर आरोग्याच्या फायद्यांवर लक्ष केंद्रित करणाऱ्या जाहिरातींचा संच, सोशल मीडियावर वापरकर्त्यांच्या प्रशंसेचे प्रायोजित पोस्ट, आणि आरोग्याच्या मासिकांमध्ये आकर्षक प्रिंट जाहिराती. प्रत्येक जाहिरातमध्ये ग्राहकांना वेबसाइटवर भेट देण्यासाठी किंवा स्टोअर्समध्ये उत्पादन खरेदी करण्यासाठी एक मजबूत CTA समाविष्ट असेल.
विपणन आणि जाहिरात यामध्ये मुख्य फरक
- व्याप्ती: विपणन ही एक विस्तृत प्रक्रिया आहे, तर जाहिरात ही विशेषतः पैसे देऊन प्रचार करणे आहे.
- उद्दीष्टे: विपणनाचे मुख्य उद्दिष्ट ग्राहकांच्या गरजा समजून घेणे, संबंध तयार करणे, आणि दीर्घकालीन मूल्य निर्माण करणे आहे. त्याउलट, जाहिरात मुख्यतः त्वरित जागरूकता निर्माण करणे आणि विक्री वाढवण्यावर लक्ष केंद्रित करते.
- अभिगम: विपणन धोरणांमध्ये गुणात्मक आणि मात्रात्मक संशोधनाचा समावेश असतो, तर जाहिरात अधिकतर रचनात्मक संदेश आणि माध्यमांच्या स्थानावर लक्ष केंद्रित करते.
- कालावधी: विपणन ही एक दीर्घकालीन रणनीती आहे, ज्याचा उद्देश ब्रँडची निष्ठा आणि ग्राहक संबंध निर्माण करणे आहे. जाहिरात मोहिम बहुधा लघुकाळी असते आणि विशेष उत्पादनांचे प्रचार करण्यावर लक्ष केंद्रित करते.
- यशाचे मोजमाप: विपणनाचे यश ग्राहक समाधानी, ब्रँड निष्ठा, आणि बाजारातील हिस्सा यासारख्या मेट्रिक्सद्वारे मोजले जाते. जाहिरात प्रभावीपणाचा मूल्यांकन सामान्यतः पोहोच, इम्प्रेशन्स, आणि रूपांतर दरांवर आधारित असतो.
विपणन आणि जाहिरात यांचा एकत्रित कार्यप्रणाली
जरी विपणन आणि जाहिरात वेगळ्या असल्या तरी, त्या एकमेकांवर अवलंबून असतात. यशस्वी व्यवसाय दोन्ही गोष्टींचा उपयोग करतात. हे कसे कार्य करते ते पाहूया:
- जाणिव असलेली जाहिरात: विपणन संशोधन जाहिरात मोहिमांना माहिती प्रदान करते. ग्राहकांच्या डेमोग्राफिक्स, आवडीनिवडी आणि वर्तन समजून घेणे लक्षित जाहिराती तयार करण्यात मदत करते.
- ब्रँडसंबंधी एकरूपता: प्रभावी विपणन ब्रँडची ओळख स्थिर करते, जी जाहिरातमध्ये प्रतिबिंबित व्हायला हवी. एकसारख्या संदेशांनी आणि दृश्यांनी ब्रँडची ओळख मजबूत केली जाते.
- फीडबॅक लूप: जाहिरातींच्या प्रयत्नांमुळे डेटा तयार होतो, जो विपणन धोरणांना परत आणतो. उदाहरणार्थ, कोणत्या जाहिराती चांगल्या कामगिरीच्या असल्याचे विश्लेषण करून विपणन तंत्रे आणि उत्पादन ऑफर सुधारता येतात.
- संपूर्ण दृष्टिकोन: विपणन आणि जाहिरात यांचा एकत्रित दृष्टिकोन ग्राहकांसाठी एक सुसंगत अनुभव निर्माण करतो. याचा अर्थ असा की त्यांना विविध चॅनलवर एकसारख्या संदेशांची माहिती मिळते, ज्यामुळे ब्रँडशी त्यांचा संबंध वाढतो.
